Planten gebruiken als kleurstof: interview met kunstenares Sophie Steengracht

Planten gebruiken als kleurstof: interview met kunstenaar Sophie Steengracht

Op onze kwekerij wordt vaak gevraagd naar welke planten eetbaar zijn, welke insecten aantrekken, welke goed in de schaduw kunnen of welke juist in de zon. Maar wist je ook dat wij veel planten verkopen waar je verf van kunt maken? De afgelopen jaren groeit de interesse in de werking en het gebruik van (inheemse) planten. Het gebruik van planten als tinctuur voor verf is een van de toepassingen die steeds meer wordt gebruikt. Een kunstenares die haar eigen verf maakt van de planten uit haar tuin en regelmatig bij ons op de kwekerij te vinden is, is Sophie Steengracht. Haar werk is geïnspireerd op het bodemleven en de relatie van mens en zijn natuurlijke omgeving. Wij gingen op bezoek in Sophie’s verfplantentuin, op steenworp afstand van onze kwekerij in Doorn.

Sophie’s atelier ligt op landgoed Groot Kruivestein in Driebergen, waar zij is opgegroeid en waar haar ouders nog steeds wonen. Op deze plek legde Sophie haar eigen verfplantentuin aan, nadat ze geïnspireerd was geraakt in het proces van natuurlijke verf maken tijdens haar residentie in het Aga Lab in Amsterdam. Daar werkte een vrouw van 96 jaar die de tinctuur van planten verwerkte uit de grote tuin die aan het Aga Lab ligt. Deze methode paste heel goed bij de thema’s uit Sophie’s werk, waarin mens-natuur relaties centraal staan. Ook stond ze achter dit proces omdat ze op deze manier geen chemicaliën wegspoelde bij het schoonmaken van haar kwasten.

Sindsdien is Sophie dit proces zelf gaan toepassen. Bij haar ouders in Driebergen kon ze vier jaar geleden haar eigen tuin aanleggen waar ze voornamelijk verfplanten geplant en gezaaid heeft. Sindsdien maakt ze haar eigen verf voor haar schilderijen en geeft ze hierin workshops. De kennis over verfplanten ligt namelijk voornamelijk nog bij oudere mensen, maar onder jonge kunstenaars groeit de animo hiervoor.

Het proces van verf maken

Afhankelijk van de soort plant, worden de wortels, bladeren, stengels en/of bloemen gebruikt. Sophie gebruikt voornamelijk dit boek om te zien welke kleur ze van de plant wil en wat ze moet toevoegen om de gewenste kleur te krijgen. Die toevoegingen zijn meestal van natuurlijke materiaal. Zo gebruikt ze dahlia’s voor de kleur paars. Dit wordt turqoise als er azijn aan wordt toegevoegd, en donkerpaars als er soda aan wordt toegevoegd. In haar atelier heeft ze van alles op voorraad: een met roestige spijkers in water en azijn, rabarber en galappels.
 

Het proces van de tuin
In 2020 plantte Sophie wilgen aan, die als een soort koepel die over de tuin heen groeien en waar je onderdoor kunt lopen. Bij de aanleg koos Sophie vooral voor zonminnende planten, zowel eenjarig vanuit zaadjes als meerjarige planten die ze voornamelijk bij kwekerij Van Houtum kocht. Om de grond vruchtbaarder te maken gebruikte ze compost van BioKultura. Sophie kiest altijd voor planten in haar tuin die passen bij de ontwikkeling van de tuin: in het begin stond de tuin in de volle zon waardoor ze koos voor zonminnende verfplanten. Nu de tuin overschaduwd is door de wilg, kiest ze voor schaduwminnende verfplanten. 

Wil je ook aan de slag met verfplanten? Hier vind je een mooi overzicht van alle verfplanten gecategoriseerd op kleur en hier vind je een lijst met verfplanten die je op onze kwekerij kunt kopen.